Om het jaar met een nieuwe, frisse uitdaging te beginnen, gingen Matthijs en ik begin januari winterzwemmen in de Galderse Meren. Winterzwemmen is een hele toffe ervaring, maar het is belangrijk om te weten wat je doet. Daarom vat ik alle do’s en don’ts voor je samen in deze blogpost.
Mijn ervaring met winterzwemmen
Uiteraard zag ik er die ochtend heel erg tegenop. Het was buiten hooguit 3°C en mijn bed was veel te lekker warm. Daarom besloten we er gewoon naartoe te rijden en het ter plekke maar te zien. Eenmaal op het koude strandje zei iedere cel in m’n lichaam dat dit geen goed idee was. Toch was er dat stemmetje: je bent hier nu, hoe zou je je voelen als je nu weer terug naar huis gaat? En hoe voel je je als je straks thuiszit en het wel hebt gedaan? De enige manier om dit te doen, was door m’n verstand uit te zetten en gewoon te gaan.
Maar zodra ik met mijn blote voeten op het koude strandje stond, voelde ik de pijn die daarbij komt kijken. Heel even twijfelde ik weer en gingen er allerlei alarmbellen af. ‘Rustig blijven, focus op je ademhaling en gaan’. Vooral de focus op m’n ademhaling was belangrijk. In een soort tunnelvisie liep ik het water in en voor ik het wist lag ik in het water. Mijn ademhaling schoot direct in de paniekstand. De kou deed pijn, maar gek genoeg verdween dat na ongeveer tien seconden. Dat gold overigens niet voor mijn handen, die bleven pijn doen. Hoewel ik mijn ademhaling niet volledig onder controle kreeg, want dat vergt training, bleef ik rustig. ‘Focus op de horizon, blijf rustig en voel wat het met je lichaam doet’.
Na vijftig seconden was het voor mij genoeg. Best goed voor een eerste keer, vind ik. Terug op het strand was ik zo trots en verbaasd over wat mijn lichaam aankan! Het is echt een overwinning, bijna euforisch – het applaus van voorbijgangers hielp natuurlijk ook. Eenmaal uit het water had ik het niet meer koud. De rest van de dag genoot ik nog na van dit voldane gevoel.
Voor Matthijs was een ijsbad niet nieuw, afgelopen zomer volgde hij namelijk een Wim Hof training op camping buitenland. Tijdens deze training leerde hij niet alleen hoe je de controle over je ademhaling houdt, maar ook over veiligheid en de voordelen van een ijsbad.
De voordelen van winterzwemmen
Naast de adrenalinekick die je ervan krijgt, heeft winterzwemmen – of een ijsbad – nog andere voordelen*:
- Het verbetert je immuunsysteem: je maakt meer witte bloedcellen aan die je lichaam beschermen tegen ziekteverwekkers;
- Door de adrenaline komen er gelukshormonen vrij;
- Door tijdelijk je hartslag en ademhaling te verhogen, ontspant vervolgens je hele lichaam en geest;
- Je leert los te laten en te vertrouwen op je eigen lichaam. Waarschijnlijk stribbelt je hoofd tegen voordat je het water ingaat, maar zodra je er eenmaal in zit, merk je dat je lichaam echt meer kan hebben dan je vooraf dacht;
- Het verbetert je bloedcirculatie doordat de kou je bloedvaten vernauwt, waarna ze vervolgens weer openen. Dit betekent wel dat mensen met hart- en vaataandoeningen er goed aan doen om eerst hun huisarts te raadplegen;
- Je lichaam kan zich beter warmhouden, omdat kou de aanmaak van bruin vet stimuleert. In tegenstelling tot wit vet, dat juist energie opslaat – en waar je dus van kan aankomen.
*Hoewel er veel aanwijzingen zijn, zijn de effecten nog niet wetenschappelijk bewezen. Er wordt nu veel onderzoek naar gedaan.
We leven in een inactieve modus
Volgens Wim Hof kan het menselijk lichaam veel meer kou verdragen dan wij denken. Doordat wij baby’s van jongs af aan in dikke lakens wikkelen en onze verwarming altijd aan staat, maken wij geen bruin vet meer aan, terwijl dat ons juist eeuwen heeft voorzien van warmte. Ook zijn temperatuurschommelingen in de natuur heel normaal en kan ons lichaam daar perfect op reageren. Sterker nog, volgens Wim Hof hebben we deze schommelingen juist nodig voor een goede doorbloeding. De moderne omgang met warmte zorgt er volgens Wim voor dat wij permanent in een inactieve modus leven. Je lichaam laten schrikken door kou en ervaren dat je lichaam tot meer in staat is dan je denkt, geeft ons een andere instelling.
Aandachtspunten winterzwemmen
Om de voordelen te ervaren, is het nodig om minimaal één tot twee minuten met je gehele lichaam (dus tot je nek) in het water te blijven. Even volhouden dus! Omdat je lichaam verstijfd kan raken door de kou, wordt het afgeraden om langer dan vijf minuten in het water te blijven. Winterzwemmen brengt risico’s met zich mee, let daarom op de volgende punten:
1. Veiligheid
Omdat je niet weet hoe je lichaam op de kou reageert, is het belangrijk om veiligheidsmaatregelen te nemen:
- Zorg dat er iemand op de kant staat om indien nodig hulpdiensten in te schakelen;
- Ga niet te diep en blijf langs de kant – zeker als beginner. De kou verdooft, waardoor je grenzen lastig in te schatten zijn. Zo kunnen verkrampte spieren er bijvoorbeeld voor zorgen dat je je niet meer kunt bewegen, omdat je dit niet op tijd voelt;
- Ga niet te lang. Na één tot twee minuten in het water bereik je het punt waarop je alle fysieke voordelen ervaart. Langer is dus niet per se nodig en het levert juist meer risico op. Na een tijdje kun je zelfs verward raken, dat lijkt me niet de bedoeling;
- Raadpleeg een huisarts bij hart- of vaataandoeningen. Ga niet winterzwemmen bij ziekte of klachten.
2. Warming up
Voordat je het water ingaat, is het belangrijk om je lichaam even op te warmen. Je lichaam wil in het koude water namelijk warmte aanmaken door je hart te laten pompen en je ademhaling te verhogen. Wanneer je uit ruststand het water ingaat en je harstslag plots verhoogt, kun je een hartaanval krijgen. Daarom is het belangrijk om je hartslag vooraf uit ruststand te brengen.
3. Ademhaling
Schrik niet wanneer je gaat hyperventileren. Zoals eerder vermeld, is dit de natuurlijke reactie van je lichaam op kou. Het is echter wel de bedoeling om rust te vinden in de kou, want zonder die rust houd je het niet lang vol en blijft je lichaam schreeuwen om zo snel mogelijk te vluchten.
Omdat jij gelukkig beter weet en de oefening veilig uitvoert, kun je de paniek wegnemen door op je ademhaling te letten. Om uit die hyperventilatie te komen, probeer je diep in te ademen, dit even vast te houden en dan langzaam weer uit te ademen. In het begin zal diep inademen niet lukken, maar door langzaam uit te ademen krijg je steeds meer controle. Indien het je lukt om dit ongeveer één minuut vol te houden, kun je weer rustig om je heen kijken en begin je soms zelfs spontaan te lachen – gotta love endorfine: de neurotransmitter van je gelukshormonen.
4. Uit het water
Zodra je uit het water komt, is je lichaam helemaal rood gekleurd. Dit komt doordat je bloed heel hard is rondgepompt en het zelfs in de kleinste haarvaatjes – die net onder je huid liggen – terecht is gekomen. Deze rode huid kan dus geen kwaad en is juist heel gezond. Zodra je uit het water komt, is het belangrijk om jezelf heel goed af te drogen. Zorg dat er nergens meer een druppeltje te bekennen is. Daarna kleed je je gewoon lekker warm aan en is het fijn om bijvoorbeeld wat thee bij je te hebben. Als je in de gelegenheid bent om een kampvuur te maken, zou dat natuurlijk helemaal fijn zijn.
5. Thuis
Om de fysieke voordelen van het ijsbad te ervaren, is het belangrijk om thuis niet te douchen. Door de aanmaak van bruin vet train je je lichaam namelijk om zichzelf warm te houden, wat door een hete douche juist allemaal verloren gaat. Wacht daar dus mee en laat je lichaam het zelf regelen.
Ondanks alle aandachtspunten blijft winterzwemmen een toffe ervaring en het levert je veel waardevols op, dus wij gaan het zeker vaker doen. Mocht je er binnenkort ook helemaal voor gaan, laat het me dan zeker even weten! Dat lijkt me erg leuk om te zien.
Wees verstandig en enjoy!